Segan Tribes Of Russia. Pashto Info Blog
څيګان/ سيګان
ژباړه او زياتونې:ډاکټر وحيد بريال
په روسيې او ځينو نورو اروپايي هېوادونو کې يوه ډله خلک اوسي، چې د ځايي اوسېدونکو سره يې د ژوند په ډول او نژاد کې څرګند توپير دی.
د پوستکي رنګ يې تور خو بشپړ تور نه دی، غنمرنګ ته ډېر مايل دی. قدونه يا ميانه، سترګې تورې او ډېر يې مناسب وزن لري. د وېښتو رنګ يې هم تور دی.
سیمه
پرته له مبالغې څيګان په ټوله نړۍ کې میشت شوي دي. ځينې یې د متحده ایالاتو ، او اکثره څيګان په اروپا کې ژوند کوي. دوی د مختلفو هیوادونو د نفوس یوه مهمه برخه جوړوي، ټولنې او اتحادیې جوړوي.
نوم
داسې انګیرل کیږي چې څيګان د هند د اوسیدونکو څخه دي، په داسې حال کې چې یوه سند شته چې له مخې یې یو شمیر څيګان د مصر د خلکو څخه راوتلي دي
برتانويانو او هسپانويانو دوی ته مصريان ويل:
eng.
څيګان، سيګان (د مصریانو څخه - "مصریان")، او هسپانوي. gitanos
(د Egiptanos څخه - "مصریانو"). په دې توګه، د مختلفو خلکو په منځ کې اوسېږ
(په داسې حال کې چې څيګان/سيګان خپله هم ځانونه د هند د سيکانو له نسله ګڼي او ددوی نژاد هم تر مصریانو هندوانو ته ډېر نيږدې دی) ژباړن
تاريخ
د څيګانو اصلي نسخه ادعا کوي چې دوی د هند د اوسیدونکو اولادونه دي. په لومړنيو تاريخونو کې ويل شوي چې اروپايي نړۍ ته څيګان په شپږمه ميلادي پېړۍ کې وکوچېدل. دا د هندیانو د یوې کوچنۍ ډلې مهاجرت دی چې د هند د پادشاه لخوا د پارس پاچا ته وړاندې شوی و. برسېره پر دې، تاریخ پوهان او څيګي پوهان په ډیری لارو سره موافق نه دي - دا معلومه نه ده چې د 6 او 15 پیړیو ترمنځ واقعا څه پیښ شوي. شاید ځینې څيګان فلسطین ته تللي وي، نور مصر ته.
په منځنیو پیړیو کې په اروپا کې بحرانونو په ټولنه کې د ورکو خلکو په شمول ډیری تناقضات رامینځته کړل، دې ټولو د هغه وخت څيګان غله او حتی ظالمان وبلل. له دوی سره يې ډول ډول ظلمونه لکه ډله ایز ځورونه، قتل عام، د ماشومانو او میرمنو بدنامول ... وکړل.
د ژوند د سختیو له امله، څيګان دې ته اړ شول چې په ځنګلونو کې پټ شي، په غارونو کې ژوند وکړي، چې یوازې د دوی په اړه اوازې یې ډیرې وېروونکې وې. څيګان د ماشومانو په تښتولو، د اسونو په غلا کولو، د بد روحونو عبادت کولو تورن وو. دوی ته د جادوگرۍ او د تیاره ځواکونو سره د اړیکو اعتبار ورکړل شوی و. یوازې هغه څوک چې په اردو کې خدمت کولو ته تللي یا خدمتګاران شوي و، هغوی د ژوند او خوندي ساتلو حق لاره.
کله چې اروپا له یوه اوږده کړکیچ څخه په راوتلو پیل وکړ، نو نوي کاري ځواک ته اړتیا وه. صنعتي انقلاب د لا زیاتو کارګرانو غوښتونکی و، په دې وخت کې نو د څيګانو ډله ایز ظلم ودرول شو. څيګانو د سوداګرۍ پراختیا پیل کړه، په لاسي صنایعو کې ښکیل شول، ځانونه یې په کرهنه کې (په عمده توګه د څارویو څرولو) کې مصروف کړل او د نڅاګرانو په توګه مشهور شو.
په ختیځه اروپا کې، څيګان باید د عثمانیانو تر اغیز لاندې راغلي وای، که چیرې د هنګري پاچا سیګسموند خلکو ته وفادار و او دوی یې له مالیاتو معاف کړل، نو د دویم محمود په مقابل کې، د امکان تر حده په ډیری څيګانو باندې د مالیې د ورکړې په لټه کې و، یوازې د ټوپکمارانو او غلامانو لپاره استثنا وو . په هرصورت، په عموم کې، عثمانیان د څيګانو سره دښمني نه درلوده، په داسې حال کې چې د ختیځې اروپا خلکو دوی د ترکانو په توګه پېژندل.
په امپراتورۍ روسیه کې، څيګانو د دې فرصت درلود چې آباد شي او خپلې وړتياوې وښيي. د روسیې څيګان په زړه پورې نڅاګرانو او موسیقارانو پیژندل شوي، ډیری یې سوداګر شول. په شوروي اتحاد کې څيګانو هڅه وکړه چې په شوروي ژبه کې د ادبياتو په خپرولو او په ښوونځيو کې د ماشومانو د شاملولو له لارې د نوي کلتور په رامنځته کولو کې برخه واخلي.
ژبه
څيګي د هندو اريايي ګروپ ژبه ده. ډېره پېچلې او سخته ژبه ده. جالبه دا چې د څيګي ژبې تاثرات په روسي ژبه کې شته. نه يوازې روسي په ځينو نورو ژبو کې هم ددې ژبې کلمات شته.
کلتور
د څيګانو کلتور ډېرې د حيرانتيا وړ صحنې لري. ددوی کلتور ډېر پراخ دی، دلته د څو مشهورو دودونو يادونه کوو:
د بیلی نڅا
واده.
د جنازې مراسم
موسیقي
فولکلور
څيګان خپله نڅا د مختلفو قومونو څخه پور اخیستې. په هرصورت، مشهوره څيګي بیلي نڅا ده، چې خپل ځانګړي حرکات لري، که څه هم دا د ترکیې او شمالي افریقا څخه سرچینه اخلي، خو ددوی په نوم شهرت لري. په روسیه کې، څيګان د "څيګي" نڅا له امله مشهور شول.
موسیقي يې په ایټالیا، هسپانیه او پرتګال کې خورا پراخه ده. ډیری اروپایی څيګان په موسيقۍ کې مشهور دي. یوازې په اروپایی هیوادونو کې نه بلکې په ټوله نړۍ کې ددوی موسيقۍ ترسره کېږي. د څيګانو تر منځ د موسيقۍ تر ټولو مشهور وسیله وایلین دی.
څيګي فولکلور شاید په نړۍ کې ترټولو بډایه وي. دوی مشهورې فوکلوري کيسې لري. څيګان د ډیرو وحشتناکو کیسو لیکوالان دي چې د ډارونکي، مړو، او افسانې يې پنځولې. ډیری سندرې او ادبي اثار د مینې، د ژوند شرایطو، د کيسو کيسې او د پیښو په اړه کیسې او داسې نورو ته وقف شوي دي.
څيګانو وکولی شول د تکړه نڅاګرانو په توګه مشهور شي، په روسي لیکوالانو باندې د دوی کلتوري نفوذ په سختۍ سره اټکل کیدی شي.
څيګان و چې په آس باندې د نڅا کولو مفکورې سره راغلل، د سندرو او نڅاوو سره سره يې په زړه پورې نندارتونونه تنظیم کړل.
څيګان د ماشومانو ځانګړې روزنه کوي. دوی ماشومانو ته په ډېره لويه سترګه ګوري او وايي دوی هر يو يوه يوه کورنۍ ده. همدارنګه د ښځو سره ځانګړې اړیکه لري، د دوی په فکر له ښځو زېږېدونکي ماشومان د سبا پلرونه دي، نو د مېرمنو بايد احترام وشي.
دوی مورتوب یوه لویه لاسته راوړنه ګڼي. د ماشومانو لاسته راوړنې هم عزت زیاتوي، چې په ټولنه کې د پام وړ ګرځي. که یوه ښځه څو ماشومان ولري او ټول یې بریالي وي، دا په هره موضوع کې خورا باصلاحیته کوي. اميدوارو مېرمنو ته بايد خاصه پاملرنه وشي. له زېږون وروسته يې تر څلوېښتو ورځو له ځايه نه پاڅوي او خاوند يې خدمت کوي. خاوند بايد ښځې اوښځه خاوند ته وفاداره وي.
دوی وده کول د ژوند مهم بهیر ګڼي. د عمر په تېرېدو سره سړی هوښیارېږي، نو د مشرانو نظر مستند دی. زاړه خلک د ځانګړي واک څخه برخمن دي، او دا د یو ځوان لپاره د شرم خبره ده چې د دوی نافرماني وکړي. په یوه شخړه کې هر څيګ هڅه کوي د خپلې ټولنې د لوړ پوړو غړو نظر واخلي.
واده
واده په څيګانو کې يو مهم اصل دی چې هلک و نجلۍ تر ډېره د والدينو په خوښه ټاکل کېږي. ( په دوی اکثراً نجونې په ديارلس يا څوارلس کلنۍ کې ودېږي.) ژباړن
د جنازې مراسم
جسد په کفن يا کتان کې پټوي. يوه غالۍ يې په قبر کې هواروي. تصوير يې پر قبر ايښودل کيږي.
د مراسمو په جریان کې، تابوت د ملګرو یا پېژاندو لخوا اخیستل کیږي. له جنازې وروسته باید خپلوان تر ۴۰ ورځو پورې ویښتان پرې نه کړي او ږیره کمه نه کړي. په دغه موده کې دوی تفريح کول، الکول څښل او نوري خوښۍ نه تر سره کوي. ماتم د ټول کال لپاره دوام لري. د 40 ورځو وروسته، د یادونې ورځ راځي: خپلوان میز جوړوي، میلمنو ته بلنه ورکوي او د مړو یادونه کوي.
خواړه
د دوی د خوړو اصلي ځانګړتیا په اور کې پخلی کول دي. غوښه لکه کباب په اور پخوي. د پسونو غوښې ډېرې خوري. دغه رنګه د سبزيجاتو يو ځانګړی خوراک هم په تناره کې پخوي.
جامې
د ښځو جامې يې کميس، پرتوګ او پړونی، کميس يې ګرد او تر پښو پورې اوږد وي، چې د پرتوګ يوازې پايڅې ترې ښکاري. پړوني يې لکه د افغانانو ډول ډول وي. دوی پړوني اکثره په غاړه راپېچلي وي. ځينې يې پر سرونو رنګه ټوټې هم تړي.
د نجونو او ښځو جامې يې يو له بله توپير لري. د نجونو کالي څه لنډ، خو ګرده لمن يې پراخه وي. څو رنګه کالي اغوندي. ښځې يا په عمر پخې ښځو بيا د جامو رنګ يو ډول وي.
د نڅا او خوښۍ مراسمو لپاره ځانګړې جامې لري. هغه پراخې او پره لرونکې وي، تر څو د نڅا په وخت کې لکه د مرغيو کوڅر هوا وکړي. اکثره کالي يې په څو رنګه ټوټو جوړ وي.
سرچينه: httfps://travelask.ru/articles/tsygane-yarkie-vo-vseh-smyslah
By Momin
Comments
Post a Comment
Thanks for visiting Pashto Times. Hope you visit us again and share our articles on social media with your friends.