Ghani Khan Nazam Redi Gul. Understanding And Explanation Of Ghani Khan.
Reedi Gul Nazam. Poem Of Ghani Khan Explained In Pashto.
د غني خان فلسفه: ريدي ګل
يوه ورځې يو صحرا کې په ښکار وتے ووم روان
يو ګلاب مي ولاړ وليد پړقيدو ښايسته خندان
زه خفه يې خوا له لاړم ما وې اه زما پشان
ته هم ګل يې بدنصيبه ورک د زلفو د جانان
نه د چا نيازبينې ګوتې نرم مخ له به دي يوسي
نه به خکل دِ کړي سري شونډې د يار سره نازک لبان
هغه غلے شان مسکے شو وې خان مه کوه خفګان
زه به دا صحرا ور نه کړم د ايران په ګلستان
دلته زه يو او يکتا يم هلته زر زما پشان
چار چاپيره سپيرې خاورې زه يواځې يم روښان
دلته دې تور ريګستان کې زه د رنګ او نُور لمبه يم
د ښايست چپه نغمه يم کرشمه د لامکان
ستا په باغ کې په زرګونو دي ګلاب زما پشان
يو بے نومه سور درياب کې يو بے نوم څاڅکے روان
ته دِ هم خپلې صحرا کې خفه نه شې زما وروره
اخر را به شي ديدن له دِ څوک سوے غني خان
د مثنوي رومي په اولني شعرونو کې يوه شپيلۍ (بانسري) فرياد کوي چي د نيستان نه جدا شوي يمه او دفرياده مې مرد و زن افسرده دي۔ نيستان د بانس ځنګل ته وايي۔
په ريدي ګل کي هم ګل د ګلستانه ورک دے۔ خوبرويان چي ګلستان ته سيل له راشي نو ګلونه خکلوي او زلفو له يې وړي۔
خو د ګل په دې تنهايۍ ګل نه بلکه غني خان خفه دے۔څه وجه ده؟ "زما په شان" ددے جواب ورکوي۔ څنګ چي ګل د ګلستانه جدا دے، دغسي غني خان هم د يو "کُل" حسن نه جدا دے۔
کوم جواب چي ريدي ګل ورکړي، هغه دراصل د وحدت الوجود په فلسفه کې يوه نوي شان نکته ده۔
ريدي ګل په "تور ريګستان" کې "د رنګ او نُور" لمبه ده۔ ځکه ښايسته او خندان دے۔ خندان رڼا کولو والاڅيز ته وايي۔ ګير چاپيره تورې خاورې، بد رنګي لري او په دې تورو خاورو کې منور او ښايسته ګل لا حسين خکاري۔
دنيا هم په مثال د يوې صحرا ده۔ دلته انسان مدام تګې وي او ددې اسباب مجازي او زړه ماتولو والا مقام لري۔ تر دې چي اولاد او مور و پلار هم بيوفا او د زړه ماتولو سبب جوړيګي۔
بيوفا ده دا نيا
بيوفا ده بې بقا
نه يې مخ شته نه يې سټ شته
لکه لُوټه د صحرا (رحمان بابا)
تا له مستي ښه ده ليونتوب ښه دے صحرا ښه ده (غني خان)
د غني خان په باغ کې په زرګاو ګلونو کې به د ريدي ګل خپل تشخص ورک شي۔ لکه په يو بے نومه درياب کې چي يو بے نوم څاڅکې څه هم تشخص نه لري۔
د انسان عظمت دا دے چي په دې کاينات کې هم هغه واحد مخلوق دے چې د روح د سببه لافاني حيثيت لري۔ بل د خالق او مخلوق د محبت ضامن وي۔ د کائنات باقي اجسام، چي پکې د انسان خاورين وجود هم شامل دے، تنزل طرف ته ځي۔ خو انسان د روحاني محبت له وجې په دې ګير چاپير مجاز فاني څيزونو کې يو منور مقام لري۔ په دې سبب انسان ته په کاينات کې يو امتياز حاصل دے۔ هم دا وجه ده چي غني خان په دنيا کې د محبت سوز په جنت کې د لذاتو نه غوره ګڼي۔
عشق څه اور وي او څه نُور وي، زړه لمبې لکه تنور وي
په دې ژوند به زه ورزار کړم جنتونه ستا تمام
په دې اشعارو کې "بے نومه درياب" خاص معني لري۔ سور ورته ريدي ګل د خپل رنګ په مناسبت سره اووې۔ څنګ چي مونګ ته معلومه ده چي درياب، بحر، سمندر، داسې قسم استعارے په روايت کې د الله دپاره استعماليګي، مطلب دا شو چي د انسان د خپل رب نه جدايي په دې هقله هم ضروري ده چي د خالق او مخلوق نوم ژوندے وي۔ کنه بيا به د رب نوم څوک اخلي او د عشق و محبت دا سوز به چرته وي؟
رومي چي کومه فلسفه د "نے" په صورت کې پيش کړي، هغه غني خان د ريدي ګل په شکل کې بل شان پيش کوي او دا جدايي،چي رومي يي سوز او دردګڼي، غني خان د رنګ او نُور ګڼي۔
ځکه غني خان فلسفي دے۔ او ليونے ځکه دے چي د غني خان په نيز الله هم د داسې ليونو يار دے۔
غني يار د ليونو دے۔
د سوي عاشق په درد سوے عاشق پوهيګي۔ لکه شمس تبريز چي راشي او سوخته رومي لمبه کړي۔ دغه شان غني خان هم سوخته دے او يوه ورځ به ورته داسې څوک سوے ليونے عاشق دوست ضرور ملاو شي۔
د غني خان د عشق فلسفه واضحه ده او لکه د نمر ځليګي۔
د خيره سره د غني خان نوره فلسفه، د خير و شر، نيک و بد،
ژباړونکي... تاثير خان سواتې
قـــــرار
Ghani Khan Nazam Redi Gul. Understanding And Explanation Of Ghani Khan.
Comments
Post a Comment
Thanks for visiting Pashto Times. Hope you visit us again and share our articles on social media with your friends.