Sher Shah Suri. A Pashtun Reformer who Rulled India for Five Years.
نن د پښتون پاچا شېرشاه سوري د مړيني۴۷۹ تلين دئ.
فريد خان له نن څخه څلور پېړۍ وړاندي په هند کي يو ځواکمن افغان واکمن وو چي د هند پر لويه وچه يې خپله واکمني چلوله، هغه د یوه پړانګ په وژلو سره د بهار د پاچا ژوند ژغورلو وروسته د "شیرخان/وروسته شېرشاه" لقب تر لاسه کړ.
هغه ٤٧۹کاله وړاندي په همدې ورځ ماپښین قضا د کالنجر د کلا په یوه برج کي د باروتو په ګودام کي د چاودني پر مهال ومړ.
د هغه نيکه ابراهيم خان سور او پلار حسن خان له روه (پښتونخوا) څخه هندوستان ته مهاجر سول او د افغانانو د لودي په واکمنۍ کي يې دنده ترسره کړه.
شېرشاه سوري ته د هند خلکو د سلطان العادل لقب ورکړی او هغه یوازنی پښتون وو چي په مرګ یې د هند لوی واړه او د هر مذهب خلکو ژړل.
_________________________________
په هندوستان کي د افغانانو د واک او حکومت په اړه خورا لږ څه ليکل سوی دي، که وي هم اکثره يې د جنګو او شخړو په اړه دي. د هغوي د بریاوو، غوره تدبیرونو، حکمت، عدالت، علم پرورۍ، حکومتولۍ، ناکاميو او نور تاریخ سم نه دی لیکل سوی. که وي هم زموږ تر خلګو سم نه دي رسېدلي.
د مثال په توګه، د #شېرشاه_سوري د ښې حکومتولۍ، د هغه د خدمتونو لکه د کلکتې څخه تر پېښوره پوري د عمومی سړک [جي. ټي. روډ] جوړول چي په اسيا کي يو له لويو سړکونو دئ، ډېر کم افغانان ورباندې خبر دي. د هغه د زغم په هکله مشهوره خبره ده چي کله هغه په ډهلي کي واکمن و د جمعې په خطبه کي امام د هغه په حضور کي وویل:
"چي په ټوله ډهلي کي د ده تر کورنۍ فاسد خلک نسته. شېرشاه سوري یوازي له لمانځه وروسته ملاامام ته یوازي وویل چي:
"دیني عالمانو ته به نرمه وعظ کول ښه دي او بس".
سر اولف کېرو لیکی:
« شیرشاه سوری د لوی پښتون ټبر او پښتنی ټولنی یوه داسی مهمه ټوټه ده چي نوري ټولي ټوټې سره مښلوی. تر ده وروسته به دا قوم تل سترګی په لاره وي چي د شېرشاه سوري غوندي لارښود یې په برخه سی تر څو دا ټوټې پارچې قوم بیا سره سریښ کړی او د پښتون ټبر په تاریخ کي ځای ولري»!
دغه ځیرک ستراتیژیست امپراتور په هند کي داسي اقتصادي ـ نظامي قوانین او سیسټمونه وضع کړل چي حتی اوس هم ترې اقتباسونه سته.
د هند روپۍ او پوسته خانې سیستم همدې شېرشاه د شیرګړ په نوم د وخت موډرن ښار ودان کړ او د اوومي پیړۍ پاتالي پوترا کنډر شړی ښار یې د پټنه په نوم بیرته له سره ورغاوه.
همایون دغه ستر پښتون ته د استاد البادشاهان خطاب کاوه.
نامتو هندي مورخ ډاکټر دوست محمد خان په خپل کتاب ’سکوں کی کہانی اور ہمارے محاورے‘ کي ليکي:
"روپۍ لفظ د پخواني سنسکريټ ژبي دئ چي [اومې اوسپني] ته وايي، او دغه نوم پخپله شېرشاه پر خپلو سيکو کښېښود، هغه امر وکړ چي له روپۍ ماسېوا بل څه [زر، طلا، او نور]نه چلېږي او هر حاکم اړ دئ چي خلګو ته تنخوا په همدې روپۍ ورکړي، د هندوستان خلګ اوس هم روپۍ سپېڅلي ګڼي او پخواني پټان ته ئې منسوبوي"
منشی سید احمد مرتضیٰ په’صولت شیر شاہی‘ کي ليکي:
"د شېرشاه سوري په سکه کي په عربي او هندي د څلورو خلفا نومونه [حضرت ابوبکر، حضرت عثمان، حضرت عمر او حضرت علی، رض]نومونه او منځ کي"سری سر ساہی"ليکل سوی چي په هند کي تر ټولو له تعصب څخه خلاصه سکه ګڼل کېږي"
هغه په خپله دوره کي پښتنو ته زيات کاروکړ، تر څو وکولاى سي پښتانه د غرونو راکښته او د هند په حاصل ورکونکي مځکو کي يې ميشت کړي. په دې موده کي يې په هندوستان کي د سړکونو، ډاک او ټيکس نظام رواجولو ترڅنګ په لومړي ځل په هند کي د سيکې بنسټ هم کښېښود.
د خپل اولس د غرور او یوالي هیله مند ځوان د خپلو ځوانو، غښتلو او میړنیو شاه زلمیو زامنو(جلال خان، قطب خان) او قومي سردارانو پرمټ له مغلو څخه په بېلابیلو جګړو کي جنپور، بېهار، ګجرات، اګره، بنګال، بنارس او آن د ډهلي ښار فتحه او د هند په پراخه مځکه یې یو ځل بیا د افغانانو واکمني، برم او پرتم را ژوندی کړ.
توجه:
پخوانی فېسبوک اکاونټ له ځيني ستونزو سره مل دئ، راتلونکي کي به له دې اکاونټ فعاليت کوم.
Comments
Post a Comment
Thanks for visiting Pashto Times. Hope you visit us again and share our articles on social media with your friends.