د افغان او نورو کډوالو د ستنولو ټول پراسس او طریقه کار

افغان مهاجرین: د پاکستان څخه د راستنېدو پلان — ۳۱ اګست ۲۰۲۵ وروسته څه به وشي؟

لیکوال: Pashto Times  |  نېټه: ۸ اګست ۲۰۲۵ |  کتنې: د افغان-پاکستان موضوع اړوند تازه تحلیل

لنډیز پاکستان د ۳۰ جون ۲۰۲۵ وروسته د PoR کارډونو موده ختمه ګڼلې او اعلان یې کړی چې د ۳۱ اګست ۲۰۲۵ وروسته به د PoR کارډ لرونکي افغان مهاجرین د واپسۍ بهیر ته داخل شي. دا مقاله د دې پرېکړې شالید، عملي ګامونه، د بشري حقونو اندیښنې او ممکنه اغېزې تشريح کوي

شاليد. افغان مهاجرین او پاکستان

له ۱۹۷۹ کال راهیسې، کله چې د شوروي يرغل وشو، پاکستان په پرله پسې ډول د میلیونونو افغانانو لپاره پناه ځای وګرځېد. په مختلفو پړاوونو کې، په ۲۰۲۱ کال کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته هم ګڼ شمېر افغانان پاکستان ته راغلل. د ملګرو ملتونو او نورو راپورونو له مخې، تر ۳۰ جون ۲۰۲۵ پورې شاوخوا ۱۳ لکه (۱.۳ میلیونه) راجستر شوي افغان مهاجرین په پاکستان کې ثبت شوي وو.

د پرېکړې مهم ټکي

• د پاکستان اعلان: حکومت وايي PoR کارډونه نور قانوني اعتبار نلري او د هغې موده ختمه ګڼل شوې ده.
• رضاکاره او جبري واپسي: رضاکاره واپسي به سمدستي تشویق شي؛ او که چیرې دا نه وي، نو د یکم سپتمبر ۲۰۲۵ څخه به په منظم ډول جبري اخراج پیل شي.
• NADRA، FIA او صوبايي ادارې به د واپسي تخنیکي، ثبت او نظارتي چارې ترسره کړي.
• د IFRP پروګرام هغه چوکاټ دی چې د ۲۰۲۳ کال راهیسې پلي کیږي او تر اوسه پورې په زرګونو افغانان له دې لارې بېرته تللي دي.

ولې دا پرېکړه وشوه؟

حکومت څو عمده دلایل وړاندې کوي:

1. خونديتوب: چارواکي ادعا کوي چې بې‌قانونه مېشت افغان اتباع په امنيتي پېښو او جرمونو کې رول لري — که څه هم دا دعوې له نړیوالو څارونکو له خوا تل تر انتقاد لاندې وې.
2. اقتصادي فشار: پاکستان د اقتصادي ستونزو سره مخ دی او وايي چې د مهاجرینو لوی شمېر د عامه خدماتو او وسایلو باندې زیات فشار دی.
3. سياستي او د بهرنيو پاليسيو اغېز: نړيوال تمهیدونه او د ځینو هېوادونو پالیسي بدلونونه هم د مقامي پرېکړو په جوړښت اغېز کړی دی.

نړېوال غبرګون او د بشري حقونو اندیښنې

UNHCR او څو نړيوالې ادارې د دې پرېکړې جدي اندېښنه څرګنده کړې ده. د جبري راستنېدو په صورت کې د "non-refoulement" اصل — یعنې د هغو کسانو جبراً بیرته لیږل چې په خپل هېواد کې د ځورونې یا خطر سره مخامخ دي — تر پوښتنې لاندې راځي. هغوی په ځانګړي ډول د ښځو، نجونو، او هغو کسانو په اړه اندېښمن دي چې د نړیوالې خوندي اړتیا معیارونه پوره کوي.

د راستنېدو عملي چارې

د پاکستان پلان لاندې مهم اقدامات لري:

• ټرانزیت پواینټونه (لکه پېښور او لنډي کوتل) د ثبت او ترک عملیاتو لپاره برابر شوي.
• صوبايي چارواکي به د ټولنو سره خبرې اترې (جرګې) کوي تر څو رضاکاره راستنه تشویق کړي.
• هغه کسان چې رضاکاره توګه نه ځي، ښايي د نیولو او جبري اخراج وړ وګرځي.

د مهاجرینو ستونزې او بشري حقیقي اغېزې

ډېرې کورنۍ چې پاکستان ته یې کلونه او حتی نسلونه دلته ژوند کړی، اوس د بې‌ثباتۍ او بې‌باورۍ سره مخ دي. ماشومان چې پکښې دلته زیږېدلي، ښوونځي زړولای شوي او د ژوند اسانتیاوې یې ګډوډېدای شي. سربېره پر دې، په افغانستان کې روان اقتصادي بحران او د اساسي خدماتو نشتوالی د بیرته راستنېدونکو لپاره لوی خنډونه جوړوي.

مستقبل ته کتل: څه تمه کیدی شي؟

دا پرېکړه به په سیمه کې پراخ اغېز ولري. که چیرې لوی شمیر خلک جبراً راستون شي، نو د افغانستان پر ټولنیز، اقتصادي او امنیتي وضعیت به زیات فشار راشي. له بلې خوا، پاکستان وايي چې نور د مېلمه پالنې دا بوج نه شي زغملی او غواړي یوازې قانوني ويزې لرونکي او د تحفظ مستحق کسان په هېواد کې وساتي.

پایله

د افغان مهاجرینو د راستنېدو موضوع یوه حساسې او پېچلې مسئله ده چې د امنیتي، اقتصادي او بشري حقونو اړتیاوې یوځای کوي. نړیواله ټولنه، خصوصاً بشري سازمانونه، اړ دي چې د راستنېدونکو لپاره د بېړنیو بشري مرستو، د بیا ټیکاو پلانونو او امنيتي تضمینونو برابرولو کې مرسته وکړي. همدارنګه اړینه ده چې د پاکستان او افغانستان تر منځ همکاری او همغږي لوړه شي ترڅو راستنېدونکي لږ تر لږه باوقاره او خوندي انتقال تجربه کړي.

د نړیوالي رورولۍ غبرګون او په دي فیصله د نظرثانۍ امکانات. دلته کلک کړۍ

FAQs (عامې پوښتنې)

پوښتنه: PoR کارډ څه شی و او ولې مهم و؟

ځواب: PoR (Proof of Registration) د هغو افغانانو لپاره و چې په پاکستان کې غیر رسمي توګه ثبت شول؛ دا کارډ د هغو حقوقو لپاره چې د اقامتي اسنادو په شکل یې ترلاسه کړل، مرسته کوله.

پوښتنه: که څوک PoR او یا ACC ونه لري، څه کیږي؟

ځواب: چارواکي وايي چې بې‌قانوني موجودیت به د اجرااتو تر سیوري راځي — چې پکې نیونه او جبري اخراج شاملیدای شي. خو نړیوالې ادارې غږ پورته کړی چې د بین‌المللي تحفظ اړوند کسانو ته استثنا ورکړل شي.

پوښتنه: څه ډول نړیوالې مرستې اړینې دي؟

ځواب: د خوراک، روغتیا، سرپناه او د روزګار موقتي پروګرامونه او همدارنګه د زده کړې رغاونه هغه مهم بندونه دي چې نړیوالې مرستې باید پکې تمرکز وکړي.

© Pashto Times — ټول حقوق خوندي دي. د دې بلاګ پوسټ موخه معلوماتي ده او د موجوده راپورونو پر بنسټ چمتو شوې ده. که تاسو د لا زیاتو سرچینو لینکونه غواړئ یا غواړئ چې دغه پوسټ ته نوي معلومات اضافه شي، له موږ سره اړیکه ونیسئ.